1. Điều kiện tự nhiên
- Phú Yên là một tỉnh thuộc vùng
duyên hải Nam Trung bộ, có tọa độ địa lý: Điểm cực Bắc: 13041'28";
Điểm cực
- Tỉnh có 09 đơn vị hành chính gồm
các huyện: Đồng Xuân, Đông Hòa, Sông Hinh, Sơn Hòa, Phú Hòa, Tây Hòa, Tuy An,
thị xã Sông Cầu và thành phố Tuy Hòa (là trung tâm tỉnh lỵ).
- Dân số
trung bình của tỉnh Phú Yên (tính đến năm 2011) là 871.949 người, mật độ dân số năm 2010 là 172
người/km2. Tổng số lao động làm việc trong nền kinh tế quốc dân toàn
tỉnh Phú Yên là 498.710 người. Trong đó, tỷ lệ lao động trong khu vực nông,
lâm, ngư nghiệp là 295.236 người chiếm 59,2%; khu vực công nghiệp - xây dựng là
81.789 người chiếm 16,4%; khu vực dịch vụ là 121.685 người chiếm 24,4% tổng số
lao động làm việc trong các ngành kinh tế quốc dân.
- Là Tỉnh có địa hình khá đa dạng, đồng bằng đồi núi, cao
nguyên, thung lũng xen kẽ nhau và thấp dần từ Tây sang Đông, phần lớn có độ dốc
lớn. Phú Yên có 03 mặt là núi, dãy Cù Mông ở phía Bắc, dãy Vọng Phu - Đèo Cả ở
phía Nam, phía Tây là rìa Đông của dãy Trường Sơn. Ở giữa sườn Đông của dãy
Trường Sơn có một dãy núi thấp hơn đâm ngang ra biển tạo nên cao nguyên Vân
Hòa; là ranh giới phân chia hai đồng bằng trù phú do sông Ba và sông Kỳ Lộ bồi
đắp. Diện tích đồng bằng toàn tỉnh 816 km2, trong đó riêng đồng bằng
Tuy Hòa đã chiếm 500km2, đây là đồng bằng màu mỡ nhất do nằm ở hạ
lưu sông Ba chảy từ các vùng đồi bazan ở thượng lưu đã mang về lượng phù sa màu
mỡ.
- Phú Yên nằm trong vùng nhiệt đới gió mùa nóng ẩm. Nhiệt độ
không khí trung bình biến đổi từ 26,50C ở phía Đông và giảm dần về
phía Tây 26,00C. Số giờ nắng
trung bình trong năm quan trắc tại Tuy Hòa là 2.450 giờ/năm. Độ ẩm tương đối
trung bình lớn hơn 80%. Lượng bốc hơi trung bình biến đổi từ 1000 - 1500
mm/năm. Lượng mưa năm trung bình nhiều năm: 1500-3000 mm/năm.
2. Tài
nguyên thiên nhiên
- Tài nguyên đất Phú Yên khá đa dạng
về nhóm, các loại đất phân bố trên nhiều dạng địa hình khác nhau tạo ra những
tiểu vùng sinh thái nông – lâm nghiệp thích hợp với nhiều loại cây trồng, đặc
biệt là cây trồng lâu năm vùng đồi núi. Có 8 nhóm đất chính: Nhóm đất đỏ vàng:
Là nhóm đất có diện tích lớn nhất. 336.579 ha, chiếm tỷ lệ 66,71%; Nhóm đất cát
biển: 15.009 ha chiếm 2,97%. Nhóm đất mặn, phèn: 7.899 ha, chiếm 1,57%. Nhóm đất Phù sa: 55.752 ha, chiếm 11.05%.
Nhóm đất xám: 39.552 ha, chiếm 7,84%, Nhóm đất đen: 18.831 ha, chiếm 3,73%. .
Nhóm đất vàng đỏ trên núi: 11.300 ha, chiếm 2,5%. Nhóm đất thung lũng dốc tụ:
1.246 ha; Các loại đất khác: 21.192 ha,
chiếm tỷ lệ 4,21%.
- Phú Yên có hệ thống sông
ngòi phân bổ tương đối đều trên toàn tỉnh, các sông đều bắt nguồn từ phía Đông
của dãy Trường Sơn, chảy trên địa hình đồi, núi ở trung và thượng lưu, đồng
bằng nhỏ hẹp ở hạ lưu rồi đổ ra biển. Phú Yên có trên 50 con sông lớn nhỏ, đáng
chú ý là 3 con sông chính: sông Kỳ Lộ, Sông Ba, Sông Bàn Thạch với với tổng
diện tích lưu vực là 16.400km2, tổng lượng dòng chảy 11.8 tỷ m3,
phục vụ nước tưới cho nông nghiệp, thủy điện và sinh hoạt của người dân Phú
Yên. Nguồn nước mặt: Mạng lưới sông suối ở Phú Yên phần lớn bắt
nguồn từ dãy núi Trường Sơn ở phía Tây, dãy Cù Mông ở phía Bắc và dãy đèo Cả ở
phía Nam. Sông suối của tỉnh thường ngắn, dốc nên tốc độ dòng chảy lớn. Nguồn
nước sông Ba có trữ lượng lớn nhất tỉnh, lượng nước đổ ra biển hàng năm là 9,7
tỷ m3. Nguồn nước sông Bàn Thạch với tổng lượng dòng chảy của sông
0,8 tỷ m3/năm. Sông Kỳ Lộ là con sông lớn thứ 2 trong tỉnh, diện
tích lưu vực sông Kỳ Lộ là 1.950 km2, trong đó phần trong tỉnh là
1.560 km2. Nguồn nước ngầm: Trữ lượng động tự nhiên khai thác
tiềm năng nguồn nước ngầm của tỉnh khoảng 1,2027 x 106m3/ngày.
Nước khoáng: Nguồn tài nguyên nước khoáng ở Phú Yên khá phong phú, trên
địa bàn tỉnh có 4 điểm nước khoáng nóng ở Sơn Thành (huyện Tây Hòa), Phước Long
ở xã Xuân Long, Triêm Đức (huyện Đồng Xuân) và Phú Sen (huyện Phú Hòa).
- Toàn tỉnh có 3 kiểu rừng chính là rừng kín lá rộng thường
xanh, đây là kiểu rừng phổ biến ở Phú Yên chiếm 96,5% diện tích rừng tự nhiên;
rừng rụng lá (khộp), kiểu rừng này chiếm tỷ lệ 3,5% diện tích rừng tự nhiên
toàn tỉnh; rừng trồng, hiện có 20.963,0 ha rừng trồng và khoảng 8,4 triệu cây
phân tán (tương đương 4.200 ha), gồm các loại cây chủ yếu như keo tai tượng, xà
cừ, phi lao, điều, dầu rái, sao đen, gõ đỏ, muồng đen, giáng hương và một số
loại khác. Hệ động thực vật
rừng Phú Yên khá phong phú có 43 họ chim với 114 loài (trong đó có 7 loài
quý hiếm). Thú có 20 họ với 51 loài (trong đó có 21 loài quý hiếm),
Bò sát có 3 họ với 22 loài (trong đó có 2 loài quý hiếm).
Phú Yên có sinh thái rừng đặc sắc, như Khu bảo tồn thiên
nhiên, rừng đặc dụng Krông Trai. Đây là điều kiện rất thuận lợi để phát triển
đa dạng dịch vụ du lịch sinh thái rừng.
- Phú Yên còn có lợi thế cạnh tranh trong
sản xuất, kinh doanh vật liệu xây dựng, với nguồn khoáng sản phong phú với
nhiều loại khác nhau như: Diatomit, đá Granit, Vàng sa khoáng, Nhôm (Bôxít),
Sắt, Fluorit, Titan… được phân bố rải rác ở nhiều vùng của địa phương.
- Với bờ biển dài 189
km, có nhiều vịnh, bãi, vũng, đầm phá, gành còn mang vẻ đẹp hoang sơ tạo nên
những cảnh quan sinh thái phong phú, đa dạng là tiềm năng rất lớn cho du lịch
biển, du lịch nghỉ dưỡng và du lịch sinh thái. Bên cạnh đó, Phú Yên có nhiều vùng
bãi triều nước lợ, cửa sông, đầm phá, vịnh rất thuận lợi cho phát triển nuôi
trồng thủy sản xuất khẩu. Đây là tiềm năng, lợi thế để Phú Yên phát triển kinh
tế biển.
3. Kết cấu hạ tầng
Phú Yên có quốc lộ 1A và đường
sắt Bắc – Nam chạy qua, quốc lộ 25 nối tỉnh Gia Lai, quốc lộ 29 nối tỉnh Đắk
Lắk, phía Nam có cảng biển Vũng Rô, sân bay Tuy Hòa. Các tuyến giao thông Bắc
Nam, Đông Tây, cảng biển, sân bay có tác động lớn đến quá trình phát triển kinh
tế - xã hội, tạo điều kiện cho hợp tác, trao đổi kinh tế, văn hóa giữa Phú Yên
với các tỉnh thành trong vùng, cả nước và quốc tế. Mặc khác Phú Yên nằm trong
vùng ảnh hưởng của vùng kinh tế trọng điểm miền trung, trong các tỉnh Duyên hải
Nam Trung Bộ, Phú Yên là nơi có điều kiện thuận lợi nhất trong việc xây dựng
tuyến đường sắt lên Tây Nguyên. Đây là một trong những điều kiện thuận lợi đưa
Phú Yên trở thành đầu mối giao lưu kinh tế Bắc Nam và Đông Tây; cụ thể: Giao thông đường bộ, có mạng lưới giao
thông rộng khắp, gồm Quốc lộ 1A, Quốc lộ 1D, Quốc lộ 25, Quốc lộ 29 và các
tuyển tỉnh lộ nối vùng đồng bằng với vùng miền núi. Có trục giao thông phía Tây
nối 03 huyện miền núi Phú Yên với huyện Vân Canh (tỉnh Bình Định) và huyện Ma
D'răk (tỉnh Đắk Lắk); có trục giao thông ven biển nằm trong tuyến đường bộ ven
biển Việt Nam nối các huyện vùng biển và ven biển; Giao thông đường sắt, có tuyến đường sắt Bắc - Nam đi qua với chiều
dài đoạn tuyến là 117 km, có 2 ga chính là Tuy Hòa và Đông Tác, trong tương lai
khi tuyến đường sắt lên Tây Nguyên được hình thành mở ra triển vọng hợp tác,
giao thương hàng hóa giữa Phú Yên và các tỉnh Tây Nguyên; Hàng không, Phú Yên có sân bay Tuy Hòa cách thành phố Tuy Hòa 5km
về phía Đông Nam, diện tích sân bay: 700ha, hiện đang nâng cấp cảng hàng không Tuy Hòa theo tiêu chuẩn 4C; Cảng Vũng Rô, Vũng Rô là cảng biển nước sâu có thể đón nhận tàu trọng
tải 30 nghìn DWT.
4. Tiềm năng du lịch
Phú Yên có nền văn hóa truyền thống
đầy bản sắc được kế thừa và không ngừng phát triển làm phong phú và đa
dạng đời sống tinh thần của 31 dân tộc anh em trong Tỉnh. Phú Yên còn là một
vùng đất có bề dày lịch sử và chiều sâu văn hóa, nét đặc sắc của văn hóa Phú
Yên là sự đan xen, giao thoa và hòa hợp của nền văn hóa Việt-Chăm như Tháp
Nhạn, Thành Hồ và đặc biệt là nền Văn hóa Đá, với các di tích danh thắng quốc
gia Chùa Đá Trắng, núi Đá Bia gắn liền với huyền thoại Vua Lê Thánh Tông một
thời mở cõi, đặc biệt là bộ kèn đá có niên đại cách ngày nay khoảng 2.000 năm.
Nhiều di tích Lịch sử - Cách mạng -
Văn hóa và danh lam thắng cảnh ở Phú Yên như: Nơi thành lập Chi bộ Đảng đầu
tiên ở Phú Yên; Hội trường Mùa Xuân, nhà thờ Bác Hồ. Vụ thảm sát Ngân Sơn
- Chí Thạnh; chiến thắng đường Năm, Tàu Không số Vũng Rô; mộ và đền thờ Lê
Thành Phương, Lương Văn Chánh; Mũi Điện, Tháp Nhạn; đầm Ô Loan; gành Đá Dĩa,
chùa Đá trắng đã được Nhà nước công nhận và xếp hạng là các di tích lịch sử -
cách mạng - văn hóa và danh lam thắng cảnh cấp quốc gia.
Phú Yên có nhiều lễ, hội truyền
thống mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Nhiều hoạt động văn hóa đã trở thành
truyền thống như: lễ hội Lương Văn Chánh, lễ hội Lê Thành Phương, hội thơ
Nguyên Tiêu, hội đua thuyền đầm Ô Loan, hội đua thuyền sông Chùa, v.v
Tiềm năng phát triển du lịch của Phú
Yên rất đa dạng. Khả năng khai thác để phát triển du lịch: Ở khu vực Đông Bắc
phát triển du lịch biển, nghỉ dưỡng kết hợp với tham quan thắng cảnh. Ở khu vực
Đông